Γυναικείες κουβέντες

[...]Οι άντρες έχουν αρχές και τις τηρούν.

Πυρήνας αυτών των αρχών, που στέκουν βαθιά χαραγμένες στο μεγαλείο ενός νόμου αιώνιου και σχεδόν υπεράνθρωπου, η αξία της γυναίκας και η αξία του άντρα:

Η γυναίκα αξίζει τόσο, όσο επιτρέπει στον άντρα να εκπληρώνει το αντρικό του είναι.

Όμως ο άντρας αξίζει αυτός καθαυτός.

Γιατί απ'αυτόν πηγάζει κάθε αξία, όπως το σπέρμα από το πέος του.

Αν μπορούσα να πω σαν αυτόν: ό,τι πιο υψηλό, ό,τι πιο καλό αφορά τον άντρα, και μόνο αυτός μπορεί να το επιδιώξει, τότε ναι, αν μπορούσα να πω κάτι τέτοιο, θ' απέδιδα εθελοντικά την αξία μου στη δικιά του.

Να όμως που δεν μπορώ να το πω. Αυτό που μου παρουσιάζουν σαν υπέρτατο σκοπό της ανθρωπότητας μου χτυπάει στα μάτια γεμάτο αστάθεια και κακομοιριά.

Και λέω λοιπόν (τίποτε δεν μπορεί να μ'εμποδίσει): η αξία του άντρα είναι μηδέν. Η καλύτερη απόδειξη γι' αυτό: το γέλιο που με πιάνει όταν τον βλέπω εκεί που θέλει ν' αναγνωριστεί. Αυτό είναι το καλύτερο όπλο μου.

Δεν πρέπει να κηρύξουμε τον πόλεμο στον άντρα. Αυτό είναι ένα μέσο για να κερδίσει την αξία του. Άρνηση για χάρη της κατάφασης. Θάνατος με σκοπό τη ζωή. Αυτό που χρειάζεται, απλούστατα, είναι το ξεφούσκωμα των αξιών του με το τσίμπημα του γελοίου.

Από πολύ καιρό εξεγειρόμουν ενάντια στους άντρες εξαιτίας των απαιτήσεών τους και της περιφρόνησής τους, εξαιτίας του μονοπωλίου της δόξας του. Παρατήρησα όμως ότι οι άντρες χαμογελούν άνετα μ' αυτή τη γυναικεία εξέγερση και απέφευγαν εύκολα τα χτυπήματά της. Αυτή την οργή την έβλεπαν σαν την έκφραση μιας υπέρτατης και δυστυχέστατης αφοσίωσης στις αξίες τους, τις οποίες δε φτάναμε ποτέ.

Αναρωτήθηκα τότε στ' όνομα τίνος πράγματος απαιτούσαν, περιφρονούσαν, τι ήταν αυτό που τους δόξαζε. Και συνάντησα τις αξίες τους χαραγμένες στο στερέωμα του ανθρώπινου μεγαλείου και της ανθρώπινης αξιοπρέπειας.

Τότε άλλωστε άρχισαν να με πιάνουν τα γέλια... Κάθησα και τους παρατηρούσα, τους άντρες ολόγυρά μου, τον Πιερ, τον Πωλ, τον Ζακ, στο φως του ανθρώπινου μεγαλείου και της ανθρώπινης αξιοπρέπειας. Κι είδα ότι αυτοί οι άνθρωποι, που περνιόντουσαν για ό,τι καλύτερο υπήρχε, δεν ήταν στο ύψος τους. Αδύναμοι στο φως της δύναμης. Δειλοί στο φως του Θάρρους. Μέτριοι στο φως της Ευφυΐας. Κοντόπνοοι στο φως της Έμπνευσης. Στενόκαρδοι στο φως της Γενναιοδωρίας. Ήταν κρίμα να τους βλέπεις σε τόση απόσταση...

Όμως όσο κι αν με διασκέδαζε αυτό, δε στάθηκα πολύ εκεί πέρα. Τους παραχώρησα γενναιόδωρα αυτό που οι ίδιοι απονέμουν στον εαυτό τους κάθε φορά που ξαστοχούν κι αναστενάζουν: στο κάτω κάτω δεν είμαι παρά ένας άνθρωπος... Κι είπα στον εαυτό μου: Μην τους ζορίζουμε και τόσο, «δεν είναι, στο κάτω κάτω, παρά μόνο άνθρωποι»... Μικρή κουβέντα, που ωστόσο έλεγε πολλά. Ο Άνθρωπος είναι μεγάλος αλλά -προσοχή- οι άντρες δεν είναι παρά άνθρωποι. Απόδειξη του ότι, αν ο άντρας μου φτιάχνει τη ζωή και το νόμο, αυτό δεν το κάνει στ' όνομα αυτού που είναι, αλλά στο όνομα αφηρημένων κι αντρικών αρετών.

Κι είπα πάλι: αυτοί εδώ οι άντρες είναι πολύ πιο κοντά στην καρδιά μου, παρά οι ωραίες και καταπιεστικές αρετές τους. Δεν είναι καλό πεδίο παρατήρησης αυτοί εδώ οι άντρες -ας πάμε λοιπόν να δούμε και την πλευρά αυτών που τους εμπνέουν.

Πήγα λοιπόν και είδα και την πλευρά των ηρώων του καιρού μας, που σ' αυτούς φορτώνουν οι άντρες τη σκοτούρα της υπεράσπισης των αξιών τους.



[...] Κοιτάζω τ' ανώνυμα γραψίματα και σχέδια στις δημόσιες τουαλέτες, στο μετρό, στις σκοτεινές γωνιές. Βλέπω γυναικεία στήθη, κλειτορίδες, αιδοία, γλουτούς, τις τρίχες της ήβης της. Δεν βλέπω ποτέ του άντρα παρά ένα φύλο πελώριο, διογκωμένο σαν υπερτροφικό. Φυλλομετρώντας τα λεγόμενα πορνογραφικά περιοδικά, φαίνεται ότι η γυναίκα είναι από μόνη της γεμάτη σεξ κι ερωτισμό, αλλά ο άντρας δεν είναι παρά μόνο όταν βρίσκεται σε στύση.
Θα κατόρθωνε άραγε ο άντρας να αισθάνεται τον εαυτό του άντρα σε άλλη στιγμή έξω από την εφήμερη αποθέωσή του;
Θα μπορούσε άραγε ο άντρας να αισθάνεται σεξουαλικός, άρα πραγματικός άντρας, σ' άλλη ώρα έξω από τη στύση του;
Όλα μοιάζουν σα να στερείται ο άντρας από μια αντίληψη για τον εαυτό του, που να εμπεριέχει με τρόπο μόνιμο και συνεχή τη σεξουαλικότητά του. Ανάμεσα στη στιγμή της στύσης και τη στιγμή της ηρεμίας βρίσκεται το σχίσμα ανάμεσα σε δυο εικόνες του εαυτού του -η μία, με την οποία θα 'θελε να ταυτίζεται, γιατί σ' αυτή μόνο αναγνωρίζεται μες στον ειδικό σεξουαλικό του προσδιορισμό, και η άλλη, όπου χάνεται όλο άγχος μες στην απροσδιοριστία.
Μου φαίνεται ότι, μια και δε διαθέτει μια συνεκτική και σταθερή εικόνα του εαυτού του, αδύναμος να συλλάβει τον εαυτό του σ' ό,τι είναι, κατασκευάζει μια εικόνα απ' άκρη σ' άκρη καταναγκαστική για το τι πρέπει να είναι, αν θέλει να 'ναι άντρας αληθινός.

[...]Και μου προκαλεί στ' αλήθεια θλίψη ο άντρας όταν τον βλέπω να διακηρύχνει και να ισχυρίζεται ότι είναι τόσο σοβαρός, αυτός, που είναι μέχρι τα τρίσβαθα τόσο υπέροχα παιχνιδιάρης! Αυτό που θέλει είναι να διασκεδάζει, να μπερδεύει τα χαρτιά, να αυτοσχεδιάζει, να ρίχνει ζάρια, ν' αλλάζει τη θέση των πραγμάτων, ν' ανακατεύει τη σειρά των εποχών, να βάζει στοιχήματα, να ριψοκινδυνεύει, να επενδύει, να σφυγμομετρά, να ξύνει, να ψάχνει, ν' ανακαλύπτει, να εφευρίσκει, να αντιπαλεύει τα στοιχεία, τον αέρα, τη θάλασσα, τα βουνά, τον καιρό, να κουμαντάρει τους αριθμούς και τους νόμους, ν' ακροβατεί με τις υπερβολές, τις ασύμπτωτες, τις εφαπτόμενες, τους παραγώγους... Κι αυτοί οι ίδιοι κορδώνονται όλο σπουδαιότητα, κλείνονται μες στην αρματωσιά της σοβαρότητας, μιλούν για τάξη, για δικαιοσύνη... Αυτοί πάλι επικαλούνται τις ιερές αξίες συνοφρυώνοντας το μέτωπό τους με μια κοσμική (απ' τις κωμικότερες) ανησυχία... Αυτοί που κάθε πρωινό΄επαναλαμβάνουν το μάθημά τους δένοντας τη γραβάτα τους μπρος στον καθρέφτη: Κύρος. Υπευθυνότητα. Καθήκον. Σταθερότητα. Τιμή. Εργασία. Θάρρος. Δύναμη. Σοβαρότητα. Ευθικρισία... ΑΝ-ΔΡΙ-ΣΜΟΣ.
Χωρίς να ξεχνάμε ότι μπλέκουν αδιάκοπα ο ένας τον άλλο σ' ένα θέατρο διαλυτικό. Καθένας τους ξέρει ότι δεν είναι στο απαιτούμενο ύψος ανδρισμού, ότι απλώς προσποιείται, μα δεν το ξέρει πως κι όλοι οι άλλοι είναι σαν αυτόν, σκέφτεται ότι είναι δικιά του ντροπή, δικιά του μονάχα μιζέρια. Πάντα πιστεύει πως οι άλλοι είναι ανδρισμός, ενώ αυτός δεν είναι αληθινά, δεν είναι αρκετά, δεν είναι ακόμη, κι αν μας πάρουν είδηση... χαθήκαμε! Έτσι βάζουν γαλόνια κι επωμίδες, καβαλάνε μηχανές, στήνουν το βλέμμα τους περήφανα... Δεν υπάρχει πια υπάλληλος γραφείου, που να τολμάει να κυκλοφορεί χωρίς την ειδική μαύρη τσάντα του, «την attaché-case».
Ο ανδρισμός απαιτεί σπουδαιότητα.
Στον άντρα απαγορεύεται: η τεμπελιά, η αδιαφορία, η ακαταστασία στη συμπεριφορά, η ασάφεια της προσωπικότητας, η αποδοχή λόγου άλλου απ' το δικό του. Ο άντρας δεν μπορεί ν' αναγνωριστεί σαν άντρας και δεν αναγνωρίζει τον εαυτό του, παρά αν δώσει στις κινήσεις του τη μορφή της σεξουαλικής επιθυμίας ή την όψη της αναζήτησης εξουσίας, κάποιας εξουσίας.
Πέρα από το επίσημο φύλο, ο άντρας διαλύεται, χάνει την ταυτότητά του, βυθίζεται σ' ένα φριχτό άγχος που πιστεύει ότι είναι η ιδέα του μελλοντικού θανάτου, και που δεν είναι παρά το αίσθημα ενός θανάτου που έχει ήδη πραγματοποιηθεί, που είναι ήδη τελειωμένος.
Μεγαλωμένος από μικρός με μόνο σκοπό ν' αποκτήσει στη στιγμή της πιο αστόχαστης εμπιστοσύνης του, την αντρική του ταυτότητα, ο άντρας χάνει έτσι και τα γερατειά του. Στερημένος από τις απτές και καθησυχαστικές εκδηλώσεις της σεξουαλικότητάς του, ανίκανος να κατακτήσει νέες εξουσίες, αλλά και καταδικασμένος μάλλον να δει την υποβάθμιση των παλιών του εξουσιών, τι μένει πια απ' αυτόν; Τι μένει απ' όσα είχε πιστέψει ότι έπρεπε να 'ναι;
Τα γερατειά είναι για τον άντρα μια πρώιμη κόλαση, που τον τιμωρεί σκληρά για τον ανδρισμό του.
Όχι, δεν είναι ζωή να 'σαι άντρας.
Κι αν χρειάζεται να μάθουμε να βλέπουμε το κάθετι διαφορετικά απο το μάτι του άντρα, η αιτία είναι ότι αυτό το μάτι κουβαλάει μέσα του τόση δυστυχία, όση και μοχθηρία.

[...]Ο άντρας που απολαμβάνει είναι ένας άντρας που πεθαίνει.
Ο άντρας λυπάται, όχι για το τέλος της απόλαυσης, μα για το τέλος της επιθυμίας. Στερημένος από τη χειροπιαστή επίδειξη του ανδρισμού του, ξαναπέφτει στο άγχος της απροσδιοριστίας του, που δεν τον εγκαταλείπει ποτέ. Μέσα από την απόλαυση του φεύγει το ανδρικό του είναι.
Αποκλεισμένος απ' τον ανδρισμό του, κι έτσι αποκομμένος από τη μόνη ανθρωπότητα που ποθεί, φτάνει στα έσχατα όρια της εγκατάλειψης και της μοναξιάς. Ο άντρα είναι αυτός που η απόλαυση του προκαλεί απόγνωση.
Κι αυτό που καταλαβαίνει απ' το θάνατο δεν είναι άλλο τίποτε, παρά η αθεράπευτη αυτή τη φορά, η οριστική απόγνωση της απόλαυσης.
Πάντα κάνουν λες κι ο άντρας ν' αναγνώριζε το θάνατο μες στην απόλαυση. Παραλογισμός. Πώς ν' αναγνωρίσει αυτό που κανείς δε γνωρίζει μια και δεν υπάρχει αντικείμενο γνώσης; Αυτό που γνωρίζει είναι η απόλαυση, κι επειδή γνωρίζει την απόλαυση προαισθάνεται το θάνατο, μέσα στη φρίκη και τη σαγήνη.
Έτσι εύκολα βλέπουμε ότι το σύμπλεγμα της απόλαυσης (υπέρτατη ηδονή και φρίκη) προκύπτει από το συνδυασμό δυο απλών στοιχείων, της ευχαρίστησης και του θανάτου. Μα δεν μπορεί να υπάρξει ευχαρίστηση και θάνατος μες στην απόλαυση του άντρα. Δεν υπάρχει παρά αυτή η παράξενη αποκάλυψη, που προεικονίζει το θάνατό του.
[...] Αυτό που τον τραβάει έτσι ανελέητα στο θάνατο, στην τρομερή και σαγηνευτική του αναπαράσταση, δεν είναι άλλο τίποτε, παρά αυτό που τον τραβάει ανελέητα στην απόλαυση: η επιθυμία.
Αφού δε δέχομαι την αντρική αναπαράσταση της επιθυμίας και της απόλαυσης, ο θάνατός μου δε θα μπορούσε μήτε να μ' αγγίξει. Διόλου. Τελείως άσχετος μ' ό,τι είναι δικό μου. Δεν μπορώ να τον φοβηθώ, μήτε να τον θελήσω. Ου-τόπος, ου-σάρκα, ου-σκέψη. Τίποτε.
Ο θεός που κρύβεται μες στη λατρεία της επιθυμίας είναι ο θάνατος.

Ο άντρας δε μίλησε ποτέ παρά μόνο για ό,τι τον ενδιέφερε -για ό,τι εμπόδιζε ή ευνοούσε το φτάσιμό του στον ανδρισμό.
Ο άντρας αποφάσισε για ποια θέματα θα μιλούσε κανείς και για ποια δε θα μιλούσε.
Ο άντρας χάραξε με τη μελάνη του φύλου του τον επιτρεπτό χώρο άσκησης κάθε σκέψης. Και οι ερωτήσεις που αναδύονται από το έδαφος του αντρικού ενδιαφέροντος δεν παύουν να 'ναι αντρικές.
Είναι ποτέ δυνατό να γεννηθεί γυναικεία σκέψη γνήσια, όταν είναι αναγκασμένη να κινείται στην οδό που χάραξε ο άντρας; Μια οδό, που το νόημά της είναι πάντα το φτάσιμο στον ανδρισμό. Μια οδό, που δεν μπορείς να τη διανύσεις, παρά μόνο μέσα από τη λατρεία της επιθυμίας και την απώθηση της απόλαυσης.
Η αδυναμία της γυναικείας σκέψης να εκδηλωθεί σ' ένα χώρο πραγματικά καινούριο δεν είναι παρά το αποτέλεσμα της σεμνότητάς της, ή της ουσιαστικής της αλλοτρίωσης, το ίδιο είναι, με την οποία επικυρώνει την ιδιαίτερη τροχιά της αντρικής σκέψης, λες κι αυτή η σκέψη είναι πραγματικά αυτό που ισχυρίζεται ότι είναι, καθολική, ουδέτερη -με μια κουβέντα, χωρίς φύλο.
Και δεν μπορώ ακόμη να σκεφτώ καλά παρά ένα πράγμα: ότι μια γυναικεία σκέψη είναι δυνατή, όταν είναι αναγκαία για να ολοκληρωθεί όχι η αντρίκια σκέψη, αλλά ο γελοίος και τραγικός του μονόλογος, ανάλογα. Και το μόνο, που μπορώ από τώρα να πιστέψω γι' αυτή τη σκέψη, είναι ότι δε θα κατορθώσει ποτέ να υπάρξει, αν η γη της καταγωγής της δεν είναι η απόλαυση, κι όχι ο πόνος κι η δυστυχία.
Εγχείρημα τρομερό, γιατί η σκέψη αυτή πρέπει να γεννηθεί από τη σιωπή, από τη νύχτα, από τ' ανερώτητο ακόμη, από την ίδια τη θηλυκότητα. Θα χρειαστεί ν' αναβλύσει απ' αυτό που δεν έχει φτάσει στη σκέψη, όχι για να χτυπήσει ό,τι έχει φτάσει στη σκέψη, αλλά για να φτάσει στη σκέψη το κάθετι που μπορεί.
Ας μεγαλώσει ο κόσμος για σένα, καθώς τον πλησιάζει το διαφορετικό μου βλέμμα...
Ας γίνει πια ο κόσμος ο χώρος του γάμου μας...

αποσπάσματα από το Γυναικείες κουβέντες της Annie Leclerc, 1974