Το πορφυρό χρώμα

Αγαπημένη μου Νέτι.
Δε γράφω πια στο Θεό, γράφω σε σένα.
[...]Δεν υπάρχει τρόπος να διαβάσεις τη Βίβλο και να μη σκεφτείς πως ο Θεός είναι λευκός, μου λέει. Ύστερα αναστενάζει. Όταν ανακάλυψα πως σκεφτόμουνα ότι ο Θεός είναι λευκός και άντρας, έχασα το ενδιαφέρον μου. Θυμώνεις, επειδή δε φαίνεται ν' ακούει τις προσευχές σου. Χμμμ! Μήπως ο δήμαρχος ακούει τίποτε απ' όσα του λένε οι έγχρωμοι; Ρώτα τη Σοφία, μου λέει.
Όμως δε χρειάζεται να ρωτήσω τη Σοφία. Το ξέρω πως οι λευκοί δεν ακούνε ποτέ τους έγχρωμους, τελεία και παύλα. Όταν σ' ακούνε, σ' ακούνε μόνο τόσο όσο να μπορέσουν να σου πούνε τι να κάνεις.
Να τι είναι, λέει η Σουγκ. Να τι πιστεύω. Ο Θεός είναι μέσα σου και μέσα σ' όλους τους άλλους. Έρχεσαι στον κόσμο με το Θεό. Όμως μόνο αυτοί που τον γυρεύουν μέσα τους τον βρίσκουν. Και μερικές φορές φανερώνεται ακόμα κι αν δεν τον γυρεύεις ή δεν ξέρεις τι γυρεύεις. Για τους περισσότερους ανθρώπους είναι μπελάς νομίζω. Πόνος. Να νιώθεις σκατά. Κι ο Θεός δεν είναι άντρας ή γυναίκα, είναι ουδέτερο.
Και πώς είναι; τη ρωτάω.
Δε μοιάζει με τίποτα, μου λέει. Δεν είναι φωτογραφία. Δεν είναι κάτι που μπορείς να το δεις ξεχωριστά απ' όλα τ' άλλα, ξεχωριστά από τον εαυτό σου. Πιστεύω πως ο Θεός είναι όλα, λέει η Σουγκ. Όλα που υπάρχουν ή υπήρχαν ή θα υπάρξουν. Κι όταν το νιώθεις αυτό κι είσαι ευτυχισμένη που το νιώθεις, τον έχεις βρει.
Η Σουγκ είναι όμορφη, πρέπει να σου πω. Κατσουφιάζει λιγάκι, κοιτάζει έξω στην αυλή, ακουμπάει πίσω στην καρέκλα της, είναι σαν ένα μεγάλο τριαντάφυλλο.
Μου λέει, το πρώτο μου βήμα μακριά από το γέρο λευκό άντρα ήταν τα δέντρα. Ύστερα ο αέρας. Ύστερα τα πουλιά. Ύστερα οι άλλοι άνθρωποι. Όμως μια μέρα που καθόμουν ήσυχη κι ένιωθα σαν ορφανό παιδί, όπως και ήμουνα, μου ήρθε: Αυτή η αίσθηση πως ήμουν μέρος όλων, όχι χωριστή, καθόλου. Ήξερα πως αν έκοβα ένα δέντρο, θα μάτωνε το μπράτσο μου. Κι άρχισα να γελάω και να κλαίω και να τρέχω γύρω γύρω μέσα στο σπίτι. Ήξερα πολύ καλά τι ήταν. Στην πραγματικότητα, όταν σου συμβεί, αποκλείεται να μην το καταλάβεις. Μοιάζει κάπως με, ξέρεις ποιο, μου λέει, χαμογελώντας και μου χαϊδεύει το μπούτι, ψηλά.
Σουγκ! της λέω.
Ναι, μου λέει. Ο Θεός τ' αγαπάει όλα αυτά τα αισθήματα. Είναι από τα καλύτερα πράγματα που έφτιαξε ο Θεός. Κι όταν ξέρεις πως ο Θεός τ' αγαπάει, τ' απολαμβάνεις πολύ περισσότερο. Μπορείς ν' αφεθείς, να κάνεις όλα όσα γίνονται και να δοξάζεις το Θεό με το να σ' αρέσει αυτό που σ' αρέσει.
Ο Θεός δεν πιστεύει πως είναι βρώμιο; τη ρωτάω.
Όχι, μου λέει. Ο Θεός το έφτιαξε. Άκου, ο Θεός αγαπάει όλα όσα αγαπάς κι εσύ, και πολλά πράγματα που δεν τ' αγαπάς. Όμως πιο πολύ απ' όλα ο Θεός αγαπάει το θαυμασμό.
Μου λες πως ο Θεός είναι ματαιόδοξος; τη ρωτάω.
Όχι, μου λέει. Όχι ματαιόδοξος, θέλει μόνο να μοιράζεται μαζί σου όλα τα καλά πράγματα. Νομίζω πως ο Θεός τσαντίζεται όταν περνάς μπροστά στο πορφυρό χρώμα κάποιου λιβαδιού και δεν το προσέχεις.
Τι κάνει όταν τσαντίζεται; τη ρωτάω.
Να κάνει κάτι άλλο. Οι άνθρωποι νομίζουν πως το μόνο που ενδιαφέρει το Θεό είναι να τον ευχαριστούμε. Όμως κάθε βλάκας που ζει στον κόσμο μπορεί να δει πως εκείνος προσπαθεί πάντα να μας ευχαριστήσει.
Ναι; της λεω. Ναι, μου λέει. Πάντα μας κάνει μικρές εκπλήξεις και μας τις παρουσιάζει όταν δεν το περιμένουμε. Εννοείς πως θέλει να τον αγαπάμε, ακριβώς όπως λέει η Βίβλος.
Ναι, Σέλι, μου λέει. Όλα θέλουν να τ' αγαπάμε. Τραγουδάμε και χορεύουμε, κάνουμε γκριμάτσες και δίνουμε μπουκέτα λουλούδια προσπαθώντας ν' αγαπηθούμε. Πρόσεξες ποτέ πως τα δέντρα κάνουν όλα όσα κάνουμε κι εμείς για να τραβήξουν την προσοχή, εκτός από το να περπατάνε;
Λοιπόν μιλάμε και μιλάμε για το Θεό. Όμως εγώ είμαι ακόμα σα χαμένη. Προσπαθώ να διώξω από το κεφάλι μου εκείνον το γέρο, λευκό άντρα. Τον σκεφτόμουνα τόσο πολύ στη ζωή μου, ώστε ποτέ δεν πρόσεξα πραγματικά τίποτε απ' αυτά που έφτιαξε ο Θεός. Ούτε ένα στάχυ (πώς το έκανε;), ούτε το πορφυρό χρώμα (από πού έρχεται;). Ούτε τα μικρά αγριολούλουδα. Τίποτα.
Τώρα που ανοίγουν τα μάτια μου, νιώθω σα χαζή. Δίπλα σε κάθε μικρό θάμνο της αυλής μου, η κακία του Μίστερ ---- μοιάζει σα να μικραίνει. Όμως δε χάνεται τελείως. Είναι όπως το λέει η Σουγκ, πρέπει να βγάλεις το λευκό άντρα από το μάτι σου πριν μπορέσεις να δεις τίποτε άλλο.
Ο λευκός άντρας χαλάει τα πάντα, λέει η Σουγκ. Είναι πάνω στο δοχείο με το μπληγούρι σου, μέσα στο κεφάλι σου και μέσα στο ραδιόφωνο. Προσπαθεί να σε κάνει να πιστέψεις πως είναι παντού. Μόλις πιστέψεις πως είναι παντού, πιστεύεις πως είναι ο Θεός. Όμως δεν είναι. Όποτε προσπαθείς να προσευχηθείς κι ένας λευκός άντρας στρογγυλοκάθεται στην άλλη άκρη της προσευχής σου, πες του να πάει να χαθεί, λέει η Σουγκ. Σκέψου τα λουλούδια, τον άνεμο, το νερό, μια μεγάλη πέτρα.
Όμως αυτή είναι δύσκολη δουλειά, πρέπει να σου πω. Ήταν εδώ τόσον πολύ καιρό που δε θέλει να το κουνήσει. Μας απειλεί με κεραυνούς, πλημμύρες, και σεισμούς. Εμείς πολεμάμε. Δεν προσεύχομαι πια καθόλου. Κάθε φορά που σκέφτομαι μια πέτρα, την πετάω.

Αμήν

[...] Είσαστε κι οι δυο ίδιες, μου λέει. Μόλις προσπαθήσει ένας άντρας να είναι καλός μαζί σας, εσείς χυμάτε να του βγάλετε μάτια.
Να έχεις την κατάρα μου, του λέω. Τι θα πει αυτό; μου λέει. Του λέω, ώσπου να μου ζητήσεις συγχώρεση, ό,τι αγγίζεις θα γίνεται σκόνη.
Γελάει. Ποια νομίζει πως είσαι; μου λέει. Δεν μπορείς να καταραστείς κανένα. Κοίταξέ την. Είσαι μαύρη, είσαι φτωχιά, είσαι άσκημη, είσαι γυναίκα. Να πάρει ο διάολος, μου λέει, είσαι ένα τίποτα.
Ώσπου να μου ζητήσεις συγχώρεση, του λέω, θ' αποτυχαίνουν ακόμα και τα όνειρά σου. Του τα λέω στα ίσια, όπως μου έρχονται. Κι έχω πολλά να του πω.
Πού ξανακούστηκε αυτό, λέει ο Μίστερ ----. Φαίνεται πως δεν στις έβρεξα αρκετά.
Για κάθε χτύπημα που μου έδωσες θα υποφέρεις διπλά, του λέω. Ύστερα του λέω, καλύτερα να πάψεις να μιλάς, γιατί όλα όσα σου λέω δεν έρχονται μόνο από μένα. Είναι σα ν' ανοίγω το στόμα μου κι ο αέρας να βγαίνει και να σχηματίζει λέξεις. Σκατά, μου λέει. Έπρεπε να σ' είχα κλειδώσει μέσα. Να σ' αφήνω να βγαίνεις μόνο για να δουλεύεις. Η φυλακή που ονειρεύεσαι για μένα είναι η φυλακή που μέσα της θα σαπίσεις, του λέω.
Η Σουγκ έρχεται κοντά μας εκεί που μιλάμε. Ρίχνει μια ματιά στο πρόσωπό μου και λέει Σέλι! Ύστερα γυρίζει στον Μίστερ ----. Σταμάτα Άλμπερτ, του λέει. Μη λες τίποτε άλλο. Χειροτερεύεις τη θέση σου έτσι. Θα τη φτιάξω εγώ! λέει ο Μίστερ ---- και πηδάει καταπάνω μου.
Ένας ανεμοστρόβιλος γεμάτος σκόνη φυσάει στη βεράντα ανάμεσά μας, γεμίζει το στόμα μου σκόνη. Η σκόνη λέει, όσα μου έκανες, θα τα πάθεις.
Ύστερα νιώθω τη Σουγκ να με τραντάζει. Σέλι, μου λέει. Και συνέρχομαι.
Είμαι φτωχιά, είμαι μαύρη, ίσως είμαι άσκημη και δε μαγειρεύω καλά, λέει μια φωνή σ' όσους ακούνε. Όμως είμαι εδώ.

Αμήν, λέει η Σουγκ. Αμήν, αμήν.

[...]Ο Χάρπο λέει, πού ξανακούστηκε γυναίκες να κουβαλάνε το φέρετρο. Μόνο αυτό προσπαθώ να σου πω. Λοιπόν, του λέει η Σοφία. Τώρα το είπες. Τώρα μπορείς να πάψεις. Το ξέρω πως είναι η μητέρα σου, λέει ο Χάρπο. Παρόλ' αυτά όμως... Θα μας βοηθήσεις ή όχι; λέει η Σοφία. Τι θέαμα θα είναι αυτό; λέει ο Χάρπο. Τρεις ψηλές γερές γυναίκες να σηκώνουν το φέρετρο, αντί να είναι σπίτι και να τηγανίζουν κοτόπουλο. Οι τρεις αδερφοί μας θα είναι μαζί μας, από την άλλη μεριά, λέει η Σοφία. Φαντάζομαι πως μοιάζουν με αγρότες. Όμως οι άνθρωποι έχουν συνηθίσει να βλέπουν τους άντρες να κάνουν αυτό το πράγμα, της λέει. Οι γυναίκες είναι πιο αδύναμες. Ο κόσμος νομίζει πως είναι πιο αδύναμες, τουλάχιστον λέει πως είναι πιο αδύναμες. Οι γυναίκες υποτίθεται ότι κάθονται ήσυχα. Κλάψτε αν θέλετε. Μην προσπαθείτε όμως να τα κάνετε όλα.
Τι να τα κάνουμε όλα; λέει η Σοφία. Η γυναίκα πέθανε. Μπορώ να κλάψω και να κάτσω ήσυχη, αλλά και να σηκώσω το φέρετρο. Είτε μας βοηθήσεις με το φαγητό, τις καρέκλες και το τραπέζι μετά την κηδεία είτε όχι, αυτό ακριβώς σκοπεύω να κάνω.
Για λίγο γίνεται ησυχία. Μετά ο Χάρπο λέει στη Σοφία, πολύ μαλακά: Γιατί είσαι έτσι, ε; Γιατί πιστεύεις πάντα πως πρέπει να τα κάνεις όλα με το δικό σου τρόπο; Είχα ρωτήσει τη μαμά σου γι' αυτό κάποτε, όταν ήσουν στη φυλακή.
Και τι σου είπε; ρώτησε η Σοφία. Μου είπε πως πιστεύεις πως ο δικός σου τρόπος είναι το ίδιο καλός με όλων των άλλων. Και επιπλέον, είναι δικός σου.
Η Σοφία γελάει.


αποσπάσματα από Το πορφυρό χρώμα, Alice Walker, 1986