Η αρρενωπότητα σκοτώνει τους άντρες: οι απαρχές του τραύματος

Ξεκινάμε την καταστροφική διαδικασία της μετατροπής των αγοριών σε άντρες πολύ πριν το τέλος της παιδικής ηλικίας.

της Kali Holloway / AlterNet

“Οι τρεις πιο καταστροφικές λέξεις που ακούει κάθε άντρας όταν είναι παιδί είναι "να είσαι άντρας" —Joe Ehrmann

Αν θέλουμε να είμαστε ειλικρινείς, ξέρουμε καιρό ότι η αρρενωπότητα σκοτώνει τους άντρες, με μυριάδες και μετρήσιμους τρόπους. Τη στιγμή που η κοινωνική κατασκευή της θηλυκότητας απαιτεί οι γυναίκες να είναι αδύνατες, όμορφες, βολικές σε μια ανέφικτη ισορροπία ανάμεσα σε αγίες και πουτάνες, η κοινωνική κατασκευή της αρρενωπότητας απαιτεί τη συνεχή απόδειξη, ξανά και ξανά, του γεγονότος ότι οι άντρες είναι.... άντρες.

Και οι δύο ιδέες είναι δηλητηριώδεις και δυνητικά καταστροφικές, όμως στατιστικά, ο αριθμός εθισμένων και θλιμμένων αντρών και ο -σχετικά με τον γυναικείο- μικρότερος μέσος όρος ζωής τους, αποδεικνύει ότι η αρρενωπότητα είναι ο πιο αποτελεσματικός δολοφόνος, που κάνει τη δουλειά γρηγορότερα και σε μεγάλους αριθμούς. Ο φόρος αίματος αποδίδεται σε πολύ συγκεκριμένες αιτίες: αλκοολισμός, εργασιομανία και βία. Ακόμα κι όταν δε σκοτώνει κυριολεκτικά, προκαλεί ένα είδος πνευματικού θανάτου, αφήνοντας πολλούς άντρες τραυματισμένους, απόμακρους και συχνά με κρυμμένη κατάθλιψη. (Αυτά τα προβλήματα αυξάνονται λόγω φυλετικών, ταξικών, σεξουαλικών και άλλων περιθωριοποιητικών παραγόντων, αλλά εδώ ας επικεντρωθούμε στη πρώιμη παιδική ηλικία και την κοινωνικοποίηση στην εφηβεία). Ας παραθέσουμε την ποιήτρια Elizabeth Barrett Browning "δεν είναι στο θάνατο που πεθαίνουν περισσότερο οι άντρες". Και για πολλούς άντρες, η διαδικασία ξεκινάει πολύ πριν την ενηλικίωση.

Η συναισθηματικά τραυματική μετατροπή των αγοριών σε άντρες ξεκινάει ήδη πριν την παιδική ηλικία, στη βρεφική. Ο ψυχολόγος Terry Real, το 1998 στο βιβλίο του Δε θέλω να μιλήσω γι'αυτό: Ξεπερνώντας τη μυστική κληρονομιά της αντρικής κατάθλιψης, επισημαίνει την πληθώρα μελετών που αναδεικνύουν ότι οι γονείς, συχνά ασυνείδητα, ξεκινούν να προβάλλουν ένα είδος έμφυτης ανδροπρέπειας -κι έτσι, μια μειωμένη ανάγκη για παρηγοριά, προστασία και στοργή- στα αρσενικά βρέφη ήδη όταν είναι νεογέννητα. Κι αυτό, παρά το γεγονός ότι οι έμφυλες συμπεριφορές απουσιάζουν απ' τα μωρά: τα αγόρια βρέφη στην πραγματικότητα συμπεριφέρονται με τρόπο που η κοινωνία μας ορίζει ως "θηλυκό". Όπως εξηγεί ο Real, "τα μικρά αγόρια και κορίτσια ξεκινούν...εξίσου συναισθηματικά, εκφραστικά και εξαρτώμενα, με την ίδια επιθυμία για σωματική στοργή. Στις νεαρότερες ηλικίες, αγόρια και κορίτσια είναι σαν ένα στερεοτυπικό κορίτσι. Αν υπάρχουν διαφορές, τα μικρά αγόρια είναι στην πραγματικότητα λίγο πιο ευαίσθητα κι εκφραστικά από τα κορίτσια. Κλαίνε πιο εύκολα, απογοητεύονται και αναστατώνονται περισσότερο όταν αυτός που τα φροντίζει φεύγει από κοντά τους."

Κι όμως οι γονείς φαντάζονται ενυπάρχουσες έμφυλες διαφορές ανάμεσα σε αγόρια και κορίτσια. Ακόμα κι όταν οι ερευνητές έκαναν δοκιμές για το βάρος, μήκος, ενεργητικότα και δύναμη των βρεφών, οι γονείς ανέφεραν με μεγάλη υπερβολή πόσο τα κορίτσια ήταν πιο λεπτεπίλεπτα και απαλά από τα αγόρια. Φαντάστηκαν τα αγόρια μεγαλύτερα και γενικά πιο δυνατά. Όταν μια ομάδα 204 ενηλίκων είδαν ένα βίντεο του ίδιου μωρού να κλαίει και με διαφοροποιημένες πληροφορίες σχετικά με το φύλο του μωρού, έκριναν ότι το "θηλυκό" βρέφος ήταν φοβισμένο, ενώ το "αρσενικό" βρέφος περιγράφηκε ως θυμωμένο.

Συνεπώς, αυτές οι διαφορές στην αντίληψη δημιουργούν σχετικές διαφορές στο είδος γονεϊκής φροντίδας που λαμβάνουν τα νεογέννητα αγόρια. Σύμφωνα με τα λόγια των ερευνητών "Θα ήταν λογικό να συμπεράνουμε πως ένα παιδί που θεωρείται πως φοβάται το κρατούν και το αγκαλιάζουν περισσότερο από ένα παιδί που θεωρείται θυμωμένο". Αυτή η θεωρία ενισχύεται από άλλες έρευνες που παραθέτει ο Real, οι οποίες αποκαλύπτουν ότι "από τη στιγμή της γέννησης, στα αγόρια μιλάνε λιγότερο απ'ότι στα κορίτσια, τα παρηγορούν και τα φροντίζουν λιγότερο". Για να το θέσουμε ξερά, ξεκινάμε να αποκόβουμε συναισθηματικά τα αγόρια αμέσως, στην πιο ευάλωτη στιγμή της ζωής τους.

Είναι ένα μοτίβο που συνεχίζεται στην παιδική ηλικία και μέχρι την εφηβεία. Ο Real παραθέτει μια μελέτη που ανακαλύπτει ότι και οι δυο γονείς έδιναν έμφαση στα "κατορθώματα και τον ανταγωνισμό για τους γιους τους", και τους δίδασκαν να "ελέγχουν τα συναισθήματά τους" -με άλλα λόγια τα αγόρια νουθετούνται σιωπηρά να αγνοούν ή να υποβαθμίζουν τις συναισθηματικές ανάγκες και επιθυμίες τους. Παρομοίως, οι γονείς και των δύο φύλων τιμωρούν περισσότερο τους γιους τους, πιθανώς ενεργώντας υπό την υπόθεση ότι τα αγόρια "αντέχουν". Η Beverly I. Fagot, ερευνήτρια και συγγραφέας του βιβλίου Η επίδραση του φύλου του παιδιού στις γονεϊκές αντιδράσεις προς τα νήπια, ανακάλυψε πως οι γονείς αντιδρούσαν θετικά προς όλα τα παιδιά όταν αυτά παρουσίαζαν συμπεριφορά που αναμενόταν με βάση το φύλο τους. Παρόλο που οι γονείς έλεγαν πως "δέχονταν την ισότητα των φύλων", αντιδρούσαν θετικότερα απέναντι στα μικρά αγόρια όταν έπαιζαν με τουβλάκια και αρνητικά όταν τα κορίτσια ασχολούνταν με τον αθλητισμό. Κι ενώ το ανεξάρτητο απ'τους γονείς παιχνίδι και τα "ανεξάρτητα κατορθώματα" ενθαρρύνονταν στα αγόρια, τα κορίτσια δέχονταν καλύτερη "αξιολόγηση" όταν ζητούσαν βοήθεια. Κατά κανόνα, αυτοί οι γονείς αγνοούσαν τον ενεργό ρόλο που έπαιζαν στην κοινωνικοποίηση των παιδιών τους σύμφωνα με τις έμφυλες νόρμες. Η Fagot σημειώνει πως όλοι δήλωναν πως αντιμετωπίζουν τους γιους και τις κόρες με τον ίδιο τρόπο, ασχέτως φύλου, ένας ισχυρισμός που αντικρούει πλήρως στα αποτελέσματα της έρευνας.

Αναμφισβήτητα, τέτοιου είδους διδάγματα μεταδίδουν τραυματικά μηνύματα σε κορίτσια και αγόρια, κι έχουν αισθητές συνέπειες εφ' όρου ζωής. Όμως ενώ, όπως λέει ο Terry Real, "επιτρέπεται στα κορίτσια να διατηρούν συναισθηματική εκφραστικότητα και να καλλιεργούν το δέσιμο", λένε στα αγόρια όχι μόνο να καταπιέσουν τα συναισθήματά τους, αλλά και ότι ο ανδρισμός τους στην ουσία εξαρτάται απ'αυτή την πράξη. Παρά τον παραλογισμό αυτής της προϋπόθεσης, στην κοινωνία έχει κυριαρχήσει πλήρως η άποψη που θέλει τον ανδρισμό και την αρρενωπότητα να είναι κάπως τυχαία και αβέβαια, κι έχει αγκαλιαστεί ο μύθος ότι "τα αγόρια πρέπει να μετατραπούν σε άντρες...ότι τα αγόρια, σε αντίθεση με τα κορίτσια, πρέπει να επιτύχουν την αρρενωπότητα".

Τα μικρά αγόρια εσωτερικεύουν αυτή την αντίληψη νωρίς: όταν μίλησα με τον Real, κατέδειξε ότι σύμφωνα με τις έρευνες, ξεκινούν να κρύβουν τα συναισθήματα τους ήδη στην τρυφερή ηλικία μεταξύ 3-5 ετών. "Αυτό δε σημαίνει ότι έχουν λιγότερα συναισθήματα. Αλλά ήδη μαθαίνουν το παιχνίδι- ότι δεν είναι καλή ιδέα να τα εκφράζουν". Τα αγόρια, λέει ο κοινός νους, γίνονται άντρες όχι απλά μεγαλώνοντας, αλλά μέσω της καταστροφικής κοινωνικοποίησης που περιγράφηκε. Αλλά ο Real επισημαίνει κάτι που θα 'πρεπε να είναι προφανές για τα cis αγόρια: "δε χρειάζεται να τους κάνουν άντρες. Είναι άντρες. Τα αγόρια δε χρειάζεται να αναπτύξουν την αρρενωπότητά τους".

Είναι αδύνατον να υποβαθμιστεί στις μέρες μας η επιρροή των εικόνων και των μηνυμάτων για την αρρενωπότητα που επιβάλλουν τα ΜΜΕ. Εκπομπές και ταινίες ενημερώνουν τα παιδιά -και στην πραγματικότητα όλους μας- όχι τόσο για το ποιοι είναι οι άντρες (και οι γυναίκες), αλλά για το ποιοι θα'πρεπε να είναι. Τη στιγμή που η μελέτη των έμφυλων απεικονίσεων στα ΜΜΕ έχει προχωρήσει από φεμινίστριες που αποδομούν την διαστρεβλωμένη απεικόνιση των γυναικών, έχει γίνει πολύ λιγότερη έρευνα ειδικά για την, επιβαλλόμενη απ'τα ΜΜΕ, κατασκευή της αρρενωπότητας. Πάντως σίγουρα, όλοι αναγνωρίζουμε τα στοιχεία που εκτιμούνται στους άντρες σε ταινίες, τηλεόραση, βιντεοπαιχνίδια, κόμικ, κλπ: δύναμη, γενναιότητα, ανεξαρτησία, η ικανότητα να παρέχουν και να προστατεύουν.

Παρόλο που οι απεικονίσεις των αντρών έχουν γίνει πιο περίπλοκες, εναλλακτικές και ανθρώπινες (έχουμε προ πολλού περάσει τις μέρες των αρχετύπων του "Father knows best" και του "Superman"), συγκεκριμένες "αρρενωπές" αξίες συνεχίζουν να προτιμούνται έναντι άλλων. Όπως γράφει η Amanda D. Lotz στο βιβλίο της Cable Guys: τηλεόραση και αρρενωπότητα στον 21ο αιώνα, παρόλο που οι απεικονίσεις των αντρών ποικίλουν περισσότερο πια, “η αφήγηση ωστόσο έχει κάνει σημαντική ιδεολογική δουλειά υποστηρίζοντας... αρσενικούς χαρακτήρες που κατασκευάζει ως ηρωικούς και θαυμαστούς, ενώ υποτιμά άλλους. Άρα παρόλο που οι σειρές στην τηλεόραση έχουν παρουσιάσει μια ποικιλία αντρών και αρρενωπότητας, επίσης οριοθετούν μια "προτιμώμενη" ή "καλύτερη" αρρενωπότητα μέσω γνωρισμάτων που εξιδανικεύονται με συνέπεια".

Είμαστε όλοι εξοικειωμένοι με αυτούς τους χαρακτήρες. Είναι ατρόμητοι ήρωες, ψυχοπαθείς που γαμάνε πόρνες στο Grand Theft Auto, βαρετοί, πατεράδες που δεν κάνουν ποτέ δουλειές και βλέπουν τηλεόραση με ανεξήγητα όμορφες συζύγους, πολυλογάδες χασικλήδες 20αρηδες που "καταφέρνουν" το καυτό κορίτσι στο τέλος, κι ακόμα ο αδιαπέραστος Σούπερμαν. Ακόμη κι ο ευαίσθητος, αξιαγάπητος νεαρός της διπλανής πόρτας Paul Rudd κάπως "αντρεύει" πριν τους τίτλους τέλους στις ταινίες του. Εδώ, είναι σημαντικό να αναφέρουμε μια εθνική μελέτη για την τηλεοπτική βία που αποκαλύπτει πως κατά μέσο όρο, οι 18αρηδες Αμερικάνοι έχουν ήδη γίνει μάρτυρες σε 26.000 τηλεοπτικούς φόνους, "σχεδόν όλους από άντρες". Ας προσθέσουμε αυτά με τη βία στις ταινίες και σε άλλα μέσα κι οι αριθμοί γίνονται αστρονομικοί.

Αποτέλεσμα όλων αυτών -της πρώιμη άρνησης των συναισθημάτων των αγοριών, κι της συλλογικής μας επιμονής να ταιριάξουν μ' αυτό- είναι πως τα αγόρια αποκόβονται από τα αισθήματα τους, τους βαθύτερους και πιο ευάλωτους εαυτούς τους. Η ιστορικός Stephanie Coontz αποκάλεσε αυτό το φαινόμενο "η μαγεία της αρρενωπότητας" (σ.τ.μ. male mystique κατά το feminine mystique). Αφήνει τα μικρά αγόρια, αργότερα άντρες, συναισθηματικά ασώματους, φοβισμένους να δείξουν αδυναμία και συχνά ανίκανους να έρθουν σε επαφή, να αναγνωρίσουν και να αντιμετωπίσουν τα συναισθήματά τους.


Στο βιβλίο του, Γιατί οι άντρες δεν μπορούν να νιώσουν, ο Marvin Allen αναφέρει: "Αυτά τα μηνύματα ενθαρρύνουν τα αγόρια να είναι ανταγωνιστικά, να επικεντρώνονται στην επιφανειακή επιτυχία, να βασίζονται στην εξυπνάδα, να αντέχουν το φυσικό πόνο και να καταπιέζουν τα τρωτά τους αισθήματα. Όταν τα αγόρια παραβιάζουν τον κώδικα, δεν είναι σπάνιο να γίνονται θύματα κοροϊδίας, ντροπιάσματος ή γελοιοποίησης". Το κλισέ πως οι άντρες δεν έχουν επαφή με τα αισθήματά τους δε λέει τίποτα για έμφυτα δείγματα ανδρισμού, αλλά προσδιορίζει τα αποτελέσματα στη συμπεριφορά των αυστηρών διδαχών, συχνά καλοπροαίρετων γονιών και της κοινωνίας γενικά. Όπως είπε ο Terry Real όταν μιλήσαμε, αυτή η διαδικασία αποσύνδεσης των αγοριών από το "θηλυκό" τους -ή σωστότερα "ανθρώπινο"- συναισθηματικό εαυτό είναι βαθύτατα επιβλαβής. "Κάθε βήμα είναι επιζήμιο, τραυματικό.Είναι τραυματικό να σε αναγκάζουν να παραιτηθείς από τη μισή σου ανθρώπινη υπόσταση".

Αυτό το τραύμα γίνεται σαφές στους τρόπους που οι άντρες επιχειρούν να μετουσιώσουν τις συναισθηματικές ανάγκες και φοβίες τους. Ενώ οι γυναίκες τείνουν να εσωτερικεύουν τον πόνο, αντίθετα οι άντρες τον εκφράζουν ενάντια στους εαυτούς τους και τους άλλους. Οι γυναίκες, λέει ο Real "κατηγορούν τους εαυτούς τους, νιώθουν άσχημα, ξέρουν ότι νιώθουν άσχημα, θα' θελαν να ξεφύγουν απ'αυτό. Τα αγόρια κι οι άντρες έχουν την τάση να εξωτερικεύουν το άγχος. Το κάνουμε και συχνά δε βλέπουμε τι έχουμε κάνει. Είναι το ανάποδο από την ενοχοποίηση του εαυτού, περισσότερο η αίσθηση ενός θυμωμένου θύματος”. Η Εθνική Ένωση Ψυχικής Υγείας αναφέρει ότι ανεξαρτήτως φυλής και εθνικότητας, οι γυναίκες που είναι πιθανό να πάθουν κατάθλιψη είναι διπλάσιες απ'τους άντρες. Αλλά ο Real πιστεύει ότι οι συμπεριφορές των αντρών κυρίως εξυπηρετούν στη μεταμφίεση της κατάθλιψής τους, που κατά βάση περνάει απαρατήρητη και αδιάγνωστη.

Τα παραδείγματα αυτών των καταστροφικών συμπεριφορών εκτείνονται από τα κοινωνικώς αποδεκτά, όπως η εργασιομανία, μέχρι τα ποινικώς αξιόποινα, όπως η χρήση ουσιών και η βιαιότητα. Είναι δυο φορές πιθανότερο στους άντρες να έχουν διαταραχές σχετικές με την οργή. Σύμφωνα με το Κέντρο Ελέγχου Ασθενειών, είναι πιο πιθανό οι άντρες να πίνουν υπερβολικά, με αποτέλεσμα "υψηλότερα ποσοστά νοσηλείας και θανάτων σχετιζόμενων με το αλκοολ". (Πιθανόν επειδή οι άντρες υπό την επήρεια αλκοόλ είναι πιθανότερο να έχουν γενικά επικίνδυνη συμπεριφορά, όπως γρήγορη οδήγηση και χωρίς ζώνη ασφαλείας). Είναι πιθανότερο να έχουν κάνει χρήση ναρκωτικών μέχρι τα 12, που οδηγεί σε μεγαλύτερη πιθανότητα χρήσης αργότερα παρά στις γυναίκες. Οι Αμερικανοί άντρες είναι πιο πιθανό να σκοτώσουν, (τελούν το 90.5% των φόνων) και να σκοτωθούν (αποτελούν το 76.8% των θυμάτων φόνων). Αυτό επεκτείνεται στους εαυτούς τους, σύμφωνα με μελέτες: "οι άντρες αυτοκτονούν 4 φορές περισσότερο από τις γυναίκες αποτελώντας το 80% των αυτοκτονιών". (Ενδιαφέρον είναι ότι οι απόπειρες αυτοκτονίας γυναικών υπολογίζονται στις 3-4 φορές περισσότερο από των αντρών). Και σύμφωνα με το Ομοσπονδιακό Γραφείο Φυλακών, οι άντρες είναι το 93% των φυλακισμένων.

Τα καταστροφικά αποτελέσματα της προαναφερόμενης συναισθηματικής αποκοπής έχουν σχέση με τις διαφορές στο μέσο όρο ζωής ανάμεσα στα φύλα. Όπως εξηγεί ο Terry Real:

"Η προθυμία των αντρών να υποτιμήσουν την αδυναμία και τον πόνο είναι τόσο μεγάλη που έχει κατονομαστεί ως η αιτία για το συντομότερο μέσο όρο ζωής τους. Τα 10 χρόνια διαφορά ανάμεσα σε άντρες και γυναίκες φαίνεται πως δεν έχουν μεγάλη σχέση με γονίδια. Οι άντρες πεθαίνουν νωρίς γιατί δε φροντίζουν τους εαυτούς τους. Οι άντρες περιμένουν περισσότερο μέχρι να ομολογήσουν ότι είναι άρρωστοι, αργούν να ζητήσουν βοήθεια, κι όταν τελικά λαμβάνουν θεραπεία δε συμμορφώνονται τόσο καλά όσο οι γυναίκες.".

Η αρρενωπότητα είναι και δύσκολη να επιτευχθεί και αδύνατον να διατηρηθεί, ένα γεγονός που ο Real βλέπει στη φράση "εύθραυστο ανδρικό Εγώ". Επειδή η αυτοπεποίθηση των αντρών συχνά έγκειται σε ένα τόσο σαθρό κατασκεύασμα, που η προσπάθεια να το διατηρήσουν τους καταβροχθίζει. Η αποφυγή της ντροπής να "ξεμπροστιαστούν" μπορεί να τους οδηγήσει σε επικίνδυνα μονοπάτια. Αυτά όχι για να απαλλαγούν οι άνθρωποι από την ευθύνη των πράξεών τους, αλλά για να ξεκαθαρίσουν οι αιτίες που υποβόσκουν και προκαλούν συμπεριφορές, τις οποίες συχνά αποδίδουμε σε ατομικά αίτια αγνοώντας από πού πηγάζουν.
Ο James Gilligan, πρώην διευθυντής του Κέντρου Μελετών της Βίας στο Χάρβαρντ, έχει γράψει πολλά βιβλία σχετικά με την αντρική βία και τις αιτίες της. Σε μια συνέντευξη το 2013, μίλησε για τα ευρήματα των ερευνών του: "Δεν έχω δει ακόμα μια σοβαρά βίαιη πράξη που δεν προκλήθηκε απ'την αίσθηση της ντροπής και της γελοιοποίησης, της έλλειψης σεβασμού, κι η οποία δεν αντιπροσώπευε την προσπάθεια να αποτρέψει ή να διορθώσει αυτή την "απώλεια του κύρους"- άσχετα από τη σοβαρότητα της ποινής, ακόμα κι αν περιλαμβάνει το θάνατο".

Υπερβολικά συχνά, οι άντρες υποφέρουν μόνοι τους, πιστεύοντας πως η αποκάλυψη του προσωπικού τους πόνου ισοδυναμεί με απώλεια της αρρενωπότητάς τους. "Ως κοινωνία, σεβόμαστε περισσότερο τους πληγωμένους που συνεχίζουν", γράφει ο Real, "αυτούς που αρνούνται τις δυσκολίες τους, παρά αυτούς που αφήνουν την κατάστασή τους να τους επηρεάσει." Κι όμως το κόστος, τόσο σε ανθρώπους όσο και χρηματικό, του να μην αναγνωρίζουμε τον τραυματισμό των αντρών είναι πολύ μεγαλύτερο απ'το να φροντίσουμε αυτές τις πληγές, ή να αποφύγουμε τη δημιουργία τους εξαρχής. Είναι κρίσιμο να ξεκινήσουμε να λαμβάνουμε υπόψη τι κάνουμε στα μικρά αγόρια, πώς το κάνουμε, και το τεράστιο συναισθηματικό κόστος της εκβιαστικής αρρενωπότητας, που μετατρέπει συναισθηματικά ολοκληρωμένα αγόρια σε συναισθηματικά εξασθενημένους άντρες.

Όταν η αρρενωπότητα καθορίζεται από την έλλειψη, όταν έγκειται, ως έχει, στην παράλογη και απατηλή αντίληψη ότι ο μόνος τρόπος να είσαι άντρας είναι να μην αναγνωρίζεις ένα ουσιώδες κομμάτι του εαυτού σου, οι συνέπειες είναι τραγικές και διαλυτικές για την ψυχή. Ο αποχωρισμός αφήνει τους άντρες ακόμα πιο ευάλωτους, ευαίσθητους και αναγκασμένους να ψάχνουν τρόπους να κατευνάσουν τον πόνο που δημιουργούν οι απαιτήσεις μας περί ανδρισμού. Όπως γράφει ο Terry Real, “Η εσωτερίκευση του πόνου μιας γυναίκας με κατάθλιψη την αποδυναμώνει και παρεμποδίζει τη δυνατότητά της για άμεση επικοινωνία. Η τάση ενός άντρα με κατάθλιψη να εξωθεί τον πόνο...μπορεί να τον καταστήσει ψυχολογικά επικίνδυνο".

Έχουμε θέσει ένα άδικο κι ανέφικτο πρότυπο, και στην προσπάθεια να ανταπεξέλθουν, οι άντρες σκοτώνουν τους εαυτούς τους. Πρέπει να προχωρήσουμε πέρα από τις απαρχαιωμένες μας ιδέες περί αρρενωπότητας και του τι είναι άντρας. Πρέπει να αρχίσουμε να βλέπουμε τους άντρες ως εγγενώς αυτό, χωρίς καμιά ανάγκη να αποδείξουν ποιοι είναι, στους εαυτούς τους ή οποιονδήποτε άλλο.